تیونر ساز چیست و چگونه می‌توان با آن کار کرد؟

تیونر ساز وسیله‌ای است که نوازندگان سازهای مختلف برای تشخیص صدا از آن استفاده می‌کنند. این دستگاه به نوازنده این اجازه را می‌دهد تا ببیند نتی که می‌نوازد، دیز (بالاتر از نت) است یا بمل (پایین تر از نت) یا به طور کامل، روی نت دیگری است. زیر و بمی نت ساز، لحن را ایجاد می کند.

تیونر‌ها با اندازه موج صدای نواخته شده، نت آن را تسخیص می‌دهند. به طور مثال یک نت A‌ (لا) 440 هرتز است. اگر موج صدا بیشتر از 441 هرتز باشد، نت لا دیز است. اگر از 439 هرتز کمتر شود، نت لا بمل می‌شود. موسیقی‌دانان میزان نزدیکی به نت اصی را با واحد سنت اندازه می‌گیرند. توجه داشته باشید که سنت با هرتز یکی نیست.

چگونه از یک تیونر ساز کروماتیک استفاده کنیم؟

کار با تیونر به تقویت گوش شما کمک کرده و با گذر زمان باعث می‌شود زیر و بم ساز خود را بشناسید. قبل از استفاده از تیونر باید مطمئن شوید که روشن است و نزدیک سازتان قرار دارد.

1. تئوری مربوط به کوک ساز خود را یاد بگیرید. هر سیم یا کلید سازها دارای نت خاصی است. قبل از شروع کوک کردن ساز خود، حتما تئوری مربوط به ساز خود را مطالعه کنید.

2. نوت را روی ساز خود بنوازید. پس از نواختن نت، تیونر ساز به نحوی (صفحه دیجیتال، عقربه متحرک، چراغ ال ای دی و…) نزدیک‌ترین نتی به نت نواخته شده را نشان می دهد. سازهای زهی، با چرخواندن گوشی کوک و در سازهای بادی، با جابهجایی قطعات داخلی می‌توانید نت نواخته شده را تغییر داد. همانطور که در مورد قبل گفته شد، شما باید تئوری مربوط به ساز خود و نحوه تغییر نت آن را بدانید.

3. بعد از این که فهمیدید روی چه نتی هستید، با تغییر تنظیمات ساز خود، سعی کنید آن را روی نتی که می خواهید بیاورید. تازم انی نشانگر یا چراغ سبز نشده است، باید کار خود را ادامه دهید. اگر مجبور شدید به سمت بالا نت‌ها بروید، نتتان بمل بود و اگر برعکسش را انجام دادید، نت شما دیز بوده است.

4. بعد از کوک کردن همه سیم‌ها یا کلید‌ها، دوباره آن‌ها را بنوازید تا از کوک بودن ان‌ها اطمینان حاصل  کنید. درصورتی که جایی خارج از نت بود، دوباره آن را با استفاده از تیونر کوک کنید.

چگونه با استفاده از یک تیونر ساز تمرین کنید؟

گاهی ممکن است علی رغم کوک بودن ساز، در برخی از پاساژهایی که اجرا می کنید، نت‌های ناساگاری به گوش برسد. در ادامه به شما می‌گوییم چگونه با استفاده از تیونر این مشکلات را رفع کنید.

1. اول از همه، مطمئن شوید که به طور کلی سازتان کوک است.

2. هر بار، 15 میزان از نت مورد نظرتان را اجرا کنید. بهتر از بیشتر از این نباشد. ناسازگاری هایی که می‌شنوید می‌توانند ناشی از اشتباهات در نت یا مشکلات دیگر ساز باشد. مثلا روی بعضی از سازهای بادی، بضی از کلیدها به صورت اتوماتیک نت را دیز یا بمل می کنند.

3. بعد از این که نت‌های ناسگار را یافتید، بار دیگر قطعه خود را به آرامی بنوازید، هر بار که به نت مورد نظر می‌رسید، توقف کنید و با استفاده از تیونر، آن را به نت مورد نظر برسانید. پروسه اصلاح نت می تواند شامل تغییر کلید‌ها، تغییر در دهانه و یا حتی تغییر طریقه دمیدن در ساز هم بشود.

4. حالا که می‌دانید چگونه این نت را اصلاح کنید، بار دیگر ازا ول شروع کنید و وقتی به نت ناسگار رسیدید، آن را اصلاحاتی که انجام دادی، بنوازید و نت را روی تیونر چک کنید. درست شد؟

5. این روند را تا زمانی که همه نت ها را به شکل درست بنوازید، ادامه دهید.

6. کارهایی که انجام دادی تا نت درست را بنوازید را در دفتر نت خود یا هرجای دیگری که راحتید، یادداشت کنید.

چه چیزی باعث می شود ساز از کوک خارج شود؟

1. یکی از رایج ترین دلایل خارج شدن ساز از کوک، تغییرات دمایی است. اگر ساز در مکان سردی قرار بگیرد، به احتمال زیاد نت هایش بمل می‌شوند. برعکسف اگر ساز در فضایی گرم قرار بگیردف نت هایش دیز می‌شوند. این مشکل برای کسانی که در دماهای بالا سازهای بادی می نوازند، بسیار مشکل‌ساز است. هر ساز بعد از یک ساعت از نواخته شدن مداوم، باید کوک شوند.

2. طریقه انگشت‌گذاری. برای تغییر صدا در سازهای بادی، طول بدنه آن را تغییر می دهند. به عنوان مثال، اگر نوازنده شیپور، اسلاید را به شکلی حرکت دهد که طول شیپور بیشتر شود، صدا بم تر می‌شود. در بعضی از سازهای بادی مانند ترومپت، یک نت را می توان به شکل‌های مختلف نواخت. بعضی از کلیدها روی سازهای بادی به طور طبیعی نت را بمل یا دیز می کنند. برای رفع این مشکل می توانید انگشت گذاری های مختلف را یاد بگیرید.

3. روش دمیدن. برای نوازنده های سازهای بادی و خواننده ها، روش استفاده از هوای موجود در ریه‌ها بسیار مهم است. اگر هوای خارج شده به اندازه کافین باشد، نت‌ها می توانند تغییر کنند.

4. نقش نت در یک آکورد. یک اکورد ماژور از سه نت تشکیل شده است. (نت ریشه، نت سوم و نت پنچم) برای این که یک آکورد به درستی صدا دهد، نت سوم باید به اندازه تقریبا 17 سنت، پایین و نت پنچم باید به اندازه  سنت بالا برود. اگر نت سوم با تیونر کوک شود، در یک اکورد، شبیه نت‌های ناسازگار به گوش می‌رسد.

چگونه اکوردها را کوک کنیم؟

در مورد چهارم بخش قبلی متوجه شدیم که یک اکورد حتی اگر همه نت هایش کوک باشد، باز هم می‌تواند خارج از کوک صدا بدهد. این نوع کوک را، نظام کوک خالص می نامند. دقت داشته باشید جدول زیر فقط یک راهنما است و بهتر از ان به عنوان یک قانون ثابت استفاده نکنید. همیشه به گوش خود و اطرافیان اعتماد کنید.

متداول ترین راه برای بحث در مورد روش نظم کوک خالص آکوردها به روشی عمومی، از طریق اعدادی است که نشان دهنده رابطه فاصله با ریشه آکورد هستند. به عنوان مثال، آکورد C ماژور ریشه C دارد (نت ریشه همیشه به نام آکورد است). عضو بعدی این آکورد نت سوم بالای آن یعنی E است، بنابراین آن را نت سوم آکورد C می نامیم. یک سوم اصلی آکورد باید 14 سنت پایین بیاید تا کوک شده بنظر برسد.

برای اطلاعات بیشتر از انواع تیونر و مشاوره، با آموزشگاه موسیقی غرب تهران و آموزشگاه موسیقی صادقیه تماس حاصل کنید.