هر هنرجو پیش از آغاز یادگیری نواختن ساز، باید ابتدا نت‌خوانی را بیاموزد. در یادگیری موسیقی، به الفبای موسیقی، نت گفته می‌شود. نت موسیقی، شامل صدا یا فرکانس ثابت هر نت و نماد آن نت است. موسیقی ترکیبی از صوت و صداست. این صوت‌ها که نت نامیده می‌شوند، قطعه‌های زیبای موسیقی را تشکیل می‌دهند. در این مقاله قصد داریم مطالبی مفید در ارتباط با نت موسیقی و انواع مختلف آن بیان کنیم.
قدم اول، آشنایی با مفهوم نت موسیقی
کوچک‌ترین واحدی که ملودی را می‌سازد، نت یا نوت است. هنگام شنیدن یک قطعه زیبای موسیقی، در حقیقت داریم به ترکیب نت‌های مختلف گوش می‌سپاریم. بسیاری از افراد، نت را به الفبای موسیقی شبیه می‌دانند، اما نت موسیقی بیشتر به اعداد شباهت دارد. میان اعداد مختلف حقیقی، اعداد اعشاری قرار می‌گیرد، درست مانند نت‌ها که در میان آن‌ها نیز علائمی قرار دارد. به این علائم، کرون، دیز و بمل گفته می‌شود. این نت‌های فرعی، نت‌های اصلی را به اندازه نیم تا ربع پرده زیروبم می‌کنند. درحالی‌که بین حروف الفبا، چیز دیگری قرار نمی‌گیرد. همان گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، نت موسیقی دو معنی دارد؛ یکی از معانی آن، صدایی با فرکانس ثابت است که به آن نت می‌گویند. معنی دیگر نت، علامت نوشتاری این صداهاست.
نت‌های اصلی موسیقی کدام‌اند؟
نت موسیقی در ایران، مانند فرانسه و ایتالیا نام‌گذاری می‌شود؛ بنابراین نت‌ها به این صورت خوانده می‌شود: دو (do)، ر(re)، می (mi)، فا (fa)، سل (sol)، لا (la)، سی (si). خطوطی که نت‌ها را روی آن می‌نویسند، خطوط حامل نام دارند. خطوط حامل از 5 خط افقی تشکیل شده است که نحوه شمارش آن‌ها به صورت از بالا به پایین است. برای مثال، نتی که پایین‌تر از نت دیگر قرار می‌گیرد، به مراتب صدایی بم‌تر دارد. البته نت‌ها تنها روی این خطوط قرار نمی‌گیرند، بعضی از آن‌ها ممکن است بالای خطوط حامل یا زیر آن قرار بگیرند.
علامت گرد مانندی که در هر یک از نت‌ها قرار دارد، سر نت نامیده می‌شود. سر نت، نحوه قرارگرفتن آن بر روی خطوط حامل را مشخص می‌کند. خط عمودی که در ادامه سر نت کشیده می‌شود، دسته نت نام دارد. باتوجه‌به مکان سر نت، دسته ممکن است روبه‌بالا یا پایین رسم شود. خط کوچک دیگری که در امتداد نت رسم می‌شود را پرچم نت می‌گویند. چنانچه یک پرچم به دسته وصل باشد، آن نت چنگ است. دو پرچم، نت دولا چنگ، پرچم سوم نت سه‌لا چنگ و به همین ترتیب پرچم چهارم نت چهارلاچنگ را تشکیل می‌سازد.
معنی لغوی 7 نت موسیقی
نت موسیقی نیز مانند هر لغت دیگر، معنی و مفهوم خاص خود را دارد. پشت هر یک از این نت‌ها، یک داستان و روایت خاص است. نت اول موسیقی که دو (C) نام دارد، از واژه دومینس مشتق شده است. این واژه به معنای هفت شهر عشق است. دومینس در حقیقت به برکت وجود خداوند در بشر اشاره دارد. نت دوم یا ر (D)، برگرفته از لغت رجاینا است. این واژه، ملکه معنا می‌شود. دیگر معانی آن شامل خلیفه و ماه نیز است. نت سوم موسیقی می (E) نام دارد. این نت از واژه مایکروکازم یعنی جهانی آراسته گرفته شده است. نت فا (F) از واژه فیتس یعنی سرنوشت، نت سل (G) از واژه تیپاسول به معنای روشنایی و خورشید، نت لا (A) از لغت کویلا یعنی کهکشان راه شیری و نت آخر سی (B) از کلمه ساسی دیوال یعنی کل کهکشان‌ها، گرفته شده است.
علائمی که صدای نت را تغییر می‌دهند
در هنگام نوشتن نت موسیقی، بعضی از علائم در سمت چپ هر نت، نوشته می‌شوند و در واقع فرکانس صدای نت را تغییر می‌دهند. این علائم را دیز، بمل، بکار و مشتقات آن می‌نامند. این علائم، زیروبم هر نت را دستخوش تغییر می‌کنند.
- علامت دیز یا ♯: این علامت چنانچه در سمت چپ هر نت قرار بگیرد، صدای نت را در حد نیم‌پرده زیرتر می‌کند.
- علامت بمل یا ♭: با قرارگرفتن در سمت چپ نت، صدای نت را بم‌تر می‌کند. این تغییر صدا در حد نیم‌پرده اتفاق می‌افتد.
- علامت دوبل دیز یا X: هر زمان که این علامت در سمت چپ نت موسیقی بیاید، فرکانس صدای آن نت حدود یک پرده زیرتر می‌شود.
- علامت دوبل بمل یا ♭♭: این علامت با قرارگرفتن در سمت چپ نت، فرکانس صدای نت را بم‌تر می‌کند. میزان تغییر این فرکانس یک پرده است.
- علامت بکار یا ♮: چنانچه علامت بکار در سمت چپ نت باشد، نشانه تغییردهنده فرکانس صدا را خنثی‌سازی می‌کند و صدای هر نت، به حالت اولیه خود بازمی‌گردد.
کشش نت موسیقی
فرض کنید که در حال گوش‌دادن به قطعه‌ای از موسیقی هستند. مثلاً هنگامی‌که نوازندگان پیانو یا کیبورد، برای پخش شدن صدای هر نت، انگشت خود را مدتی روی کلاویه‌ها نگه می‌دارند، یا زمانی که نوازنده ویولن صدای یک نت را چند ثانیه پخش می‌کند، این عمل را کشش نت موسیقی می‌نامند. در این کشش، صدای نت به‌صورت متوالی پخش می‌شود. هر یک از نت‌ها بر اساس تئوری‌های موسیقی، کشش ثابتی برای خود دارند. این کشش‌های ثابت به چند قسمت تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی‌ها شامل نت گرد، سفید، نت دولا چنگ و نت سه‌لا چنگ است.
میزان در موسیقی به چه معناست؟
میزان‌ها در حقیقت مانند جمله‌های مجزایی هستند که یک پاراگراف یا متن را تشکیل می‌دهند. در تئوری موسیقی، میزان‌ها باعث تشکیل قطعه یا ملودی می‌شوند. در هریک از میزان‌های موسیقی فعل و انفعالاتی صورت می‌گیرد که در نهایت، ملودی را می‌سازد. بر روی خطوط افقی حامل، خطوط عمودی قرار می‌گیرد که این خطوط، مرز بین هر دو میزان را مشخص می‌کند. میزان‌ها انواع مختلفی دارند که رایج‌ترین آن، میزان دوتایی، سه‌تایی و ترکیبی نام دارد. در پایان یک قطعه موسیقی، در پایان میزان آخر، دو خط عمودی در کنار هم رسم می‌شود که به آن دولا خط پایان می‌گویند. دولا خط پایان نشان‌دهنده تمام شدن قطعه موسیقی یا ملودی است.
نتیجه‌گیری
برای یادگیری نت موسیقی و نواختن صحیح آن، هیچ‌گاه نباید عجله کرد. نکته مهم در ارتباط با نواختن هر ساز، اجرای درست ریتم و ملودی است. چنانچه در یادگیری عجله داشته باشید و تمرکز را فراموش کنید، هر بار قطعه را اشتباه می‌نوازید و به‌تدریج از نواختن زده می‌شوید. سعی کنید با تمرین متوالی هر قطعه، نواختن صحیح هر نت را یاد بگیرید و مهارت خود را افزایش دهید.
لینک منبع: