سلفژ تکنیکی در موسیقی است که هر کسی که در این زمینه فعالیت دارد (خواننده یا نوازنده)، باید آن را یاد بگیرید و تسلط کامل بر آن داشته باشد. اگر شما نیز آشنایی با این تکنیک ندارید و می‌خواهید در زمینه موسیقی فعالیت داشته باشید، توصیه می‌شود که حتماً با ما در این مقاله همراه باشید تا به طور کامل با مفاهیم و اهمیت این تکنیک آشنا پیدا کنید.
سلفژ چیست؟
منظور از سلفژ، تکنیکی است که به کمک آن می‌توانید نت‌ها را به درستی و با رعایت قوانین مربوط به سکوت‌ها، پشت سر هم بخوانید؛ حتی اگر یکی از نت‌ها را ندیده باشید. در واقع، برای تسلط بر تکنیک سلفژ لازم است تا ارزش زمانی نت‌ها و سکوت‌ها را به درستی یاد بگیرید و بکار ببرید. به این ترتیب، می‌توانید نت‌ها را بدون مکث به راحتی پشت سر هم بخوانید.
به طور کلی، مباحث موجود در سلفژ را می‌توان به دو دسته‌ی اصلی تقسیم‌بندی نمود:
- خواندن و تلفظ نت‌ها
- آشنایی با علامت‌ها و قواعد مربوط به آن‌ها.
این تکنیک، کاربرد بسیار گسترده‌ای در زمینه‌ی خوانندگی و آوازخوانی دارد. در سلفژ، خواننده باید هر نت را با فرکانس درست بیان کند؛ به این کار در موسیقی، سیلاب گفته می‌شود. به عبارت دیگر، هر نت با سیلاب مربوط به خود خوانده می‌شود. خواننده‌ای خوب است که بتواند تک تک نت‌ها را با سیلاب مناسب بیان کند و برای انجام این کار به هیچ‌گونه مکثی نیاز نداشته باشد. لازم به ذکر است که موسیقی دارای هفت سیلاب است: دو، ر، می، فا، سل ، لا و سی.
اهمیت یادگیری سلفژ
شاید اینطور به نظر رسد که تنها خوانندگان باید بر روی این تکنیک تسلط پیدا کنند اما یادگیری سلفژ بیشتر از آن خواننده، برای نوازندگان اهمیت دارد. در واقع، هر کسی که در زمینه موسیقی فعالیت دارد، باید تسلط کاملی بر سلفژ داشته باشد.
اما چرا یادگیری تکنیک سلفژ اهمیت دارد؟ پاسخ ساده است: به کمک این تکنیک می‌توان به یک فرد حرفه‌ای در زمینه موسیقی تبدیل شد. بسیاری از خوانندگان به دلیل تسلط بر این تکنیک می‌توانند هر نتی را حتی برای اولین بار به درستی و بدون مکث بخوانند. این افراد، علاوه بر خواندن نت‌ها با فرکانس مناسب، در پیاده‌سازی سکوت‌های موجود میان نت‌ها نیز به درستی عمل می‌کنند.
یادگیری سلفژ به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود: یادگیری صداخوانی، یادگیری وزن‌خوانی و دیکته موسیقی. در بخش نخست، هنرجو با انواع مختلفی از وزن‌ها و الگوهای ریتمی آشنا می‌شود. در بخش یادگیری وزن‌خوانی، وزن‌های مختلف موسیقی به هنرجو آموزش داده می‌شود. بخش سوم از یادگیری تکنیک سلفژ، دیکته موسیقی است که در آن، صدا و ریتم تمرین می‌شود. هر سه بخش از اهمیت یکسان و بسیار زیادی برخوردار هستند.
در ادامه، بیشتر در مورد هر یک از این سه بخش توضیح داده می‌شود.
یادگیری صداخوانی یا کانتانی
منظور از صداخوانی، خواندن درست نت‌ها با فرکانس مناسب است. در واقع، هنرجو با یادگیری صداخوانی می‌تواند نت‌ها را به درستی تلفظ کند. در نتیجه، صدای هر نت دقیقاً همانطور که باید خوانده می‌شود. به عبارت دیگر، اگر یک نت خاص، مثلاً دو را در نظر بگیریم، صدایی که از حنجره خواننده برای تلفظ نت دو بیرون می‌آید، باید با صدای نواختن نت دو با پیانو یکسان باشد.
یادگیری وزن‌خوانی یا پارلاتی
ریتم در موسیقی، حکم رنگ در دنیای نقاشی را دارد. به همین دلیل است که علاقمندان به فعالیت در زمینه موسیقی حتماً باید درک درستی از وزن‌های مختلف مورد استفاده در موسیقی داشته باشند. منظور از وزن‌خوانی همان کشش درست نت‌ها می‌باشد.
دیکته موسیقی
در بخش سوم از یادگیری تکنیک سلفژ، هنرجو به طور متناوب بر روی دیکته ریتم و دیکته صدا کار می‌کند تا بتواند نت موسیقی که می‌شوند را به درستی بنویسد. به طور کلی، دیکته موسیقی به بخش دیکته‌ی ریتمیک و دیکته‌ی ملودیک تقسیم می‌شود. در دیکته‌ی ریتمیک، فرد توانایی نوشتن نت‌ها در موسیقی را پیدا می‌کند در حالی که دیکته‌ی ملودیکی بر توانایی نوشتن ملودی که نواخته می‌شود، تمرکز دارد.
کلاس سلفژ برای چه کسانی مناسب است؟
همانطور که در ابتدای مقاله بدان اشاره شد، یادگیری تکنیک سلفژ برای تمامی افراد فعال در زمینه موسیقی ضروری است. با این وجود، برخی از مباحث موجود در این تکنیک ممکن است برای بسیاری از افراد کاربردی و جذاب نباشد. در نتیجه، هنرجویان باید به صلاحدید اساتید خود در این کلاس‌ها شرکت نمایند.
به طور کلی، تمامی آهنگسازان، هنرجویان آواز و هنرجویان سازهای کلاسیک به خصوص ویلون باید بر روی مفاهیم و مباحث موجود در سلفژ تسلط پیدا کنند. یادگیری سلفژ می‌تواند به فرد در درک موسیقی، نوازندگی و آواز کمک بسیار زیادی بکند.
سلفژ یکی از دروس اصلی در مدارس و موسسات موسیقی به شمار می‌رود. سلفژ، حکم یک زبان را دارد که به کمک آن می‌توان ایده‌های موسیقیایی خود را به یک آهنگ تبدیل نمود. به همین دلیل است که تمامی موسیقیدانان سراسر جهان به کمک سیستم بنیادی به نام سلفا به تولید آهنگ و موسیقی می‌پردازند.
انواع صدای انسان
یکی از مهم‌ترین مباحث موجود در سلفژ، آشنایی کامل با انواع تقسیمات صدای انسان است. این موضوع به خصوص در بحث خوانندگی و اجرا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بر اساس آنچه گفته شد، صدای انسان را می‌توان به شش گروه تقسیم‌بندی نمود:
- سوپرانو: صدای ریز زنانه
- متسو سوپرانو: صدای متوسط زنانه
- کنترآلتو: صدای بم زنانه
- تنور: صدای زیر مردانه
- باریتون: صدای متوسط مردانه
- باس: صدای بم مردانه که به عنوان بهترین صدای مردانه شناخته می‌شود.
سخن پایانی
همانطور در این مقاله بیان شد، سلفژ تکنیک درست تلفظ کردن نت‌ها و رعایت قوانین مربوط به سکوت‌هاست. تمامی افراد فعال در زمینه‌ی موسیقی باید آشنایی کاملی با مباحث موجود در این تکنیک داشته باشند. سلفژ را می‌توان ابزاری برای درک درست موسیقی دانست. در نتیجه، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
به طور کلی، سلفژ در زمینه‌های زیر به هنرجوی موسیقی کمک می‌کند:
- آشنایی با الگوهای ریتمی در موسیقی
- بهبود نت‌خوانی و بازخوانی آن
- تنظیم درست ملودی
- نوشتن ملودی
- داشتن ملودی بدون نیاز به ساز
- خواندن ملودی در ذهن بدون نیاز به نوشتن آن.
کلاس‌های سلفژ در اکثر آموزشگاه‌های موسیقی از سطح مبتدی تا پیشرفته برگزار می‌شوند. علاقمندان به این تکنیک می‌توانند مباحث مهم موسیقی را به کمک اساتید باتجربه و همچنین، روش‌های روز دنیا یاد بگیرند.