درصورتی که علاقه مند به آموختن سازهای زهی یا آرشه ای باشید، به احتمال زیاد واژه کلیفون را شنیده اید و شاید برایتان سوال باشد که “کلیفون چیست” این واژه که در زبان انگلیسی colophony نوشته می شود در ایران با اسم رزین نیز شناخته شده است؛ وسیله ای کوچک و سخت که از درخت صمغ ساخته شده و حالتی سفت دارد. بد نیست بدانید که در تمام صنایع جهت زبر کردن سطوح مختلف از این وسیله استفاده می شود.
ما در این مقاله قصد داریم در مورد این شی ارزشمند که در سازهای آرشه ای به کار می رود، صحبت کنیم، از این رو ما را تا انتها همراهی کنید.
کلیفون چیست؟
یک شی سخت و سفت که برای زبر کردن سطح های مختلف به کار می رود، همچنین در مواردی مانند وزنه برداری نیز از این وسیله جهت زبر کردن دست استفاده شده و از سر خوردن وزنه توسط دست جلوگیری می شود. این وسیله در نوازندگی نیز کاربرد بسیار مهمی دارد؛ زیرا برای زبر کردن سطح آرشه به کار می رود و اصطکاکی را بین آرشه و سیم ایجاد کرده و در نتیجه صدای آرشه را به راحتی خواهید شنید.
توجه داشته باشید که اگر آرشه ساز دارای کلیفون نباشد صدای آن تیز شده و در نتیجه انتظاری صدایی شفاف نباید داشته باشید. این شی همچنین برای ایجاد چسبندگی در موهای آرشه نیز به کار می رود؛ درواقع با افزایش چسبندگی در موهای آرشه، اصطکاک بین سیم و مو بیشتر شده و در نتیجه صدای ساز به خوبی شنیده خواهد شد. بهتر است بدانید که در حال حاضر از 110 درخت مختلف این شی ساخته می شود، اما همه آن ها مناسب ساز شما نخواهند بود.
نحوه ساخت کلیفون چیست
همان طور که در قسمت بالا گفته شد، این شی از صمغ درختان ایجاد می شود، درواقع شیره گیاهان را به صورت قطره ای در ظرف های مخصوصی جمع آوری می کنند و بعد از این مرحله شیره گیاهانی مانند کاج و صنوبر باهم ترکیب شده و در نهایت سفت می شوند، پس از سفت شدن آن ها کلیفون ساخته می شود. البته قابل توجه است که نحوه ساخت هر سازنده متفاوت بوده و ترکیب اصلی خاصی دارند و در نتیجه نمی توان از ترکیبات به کار رفته در آن آگاه شد؛ زیرا جز اسرار به حساب می آیند.
برخی از سازندگان جهت افزایش قدرت چسبندگی فلزاتی مانند سرب، طلا و نقره را به آن اضافه کرده و در برخی موارد نیز مقداری موم وارد ترکیبات می کنند و در آخر کلیفون ها را در کوره ذوب کرده و در نهایت پس از قالب گیری و استراحت، مورد استفاده قرار می دهند.
انتخاب مناسب ترین کلیفون برای ساز
مهم ترین موردی که در مورد خرید کلیفون باید بدانید، این است که کلیفون های هر ساز با هم تفاوت دارند، حال برای اینکه بدانید برای ساز شما مناسب ترین کلیفون چیست؛ بهتر است به موارد زیر توجه کنید.
- در هنگام خرید نام ساز را حتما بیان کنید؛ زیرا در غیر اینصورت کلیفون ساز ویولن را در اختیارتان قرار می دهند.
- در برخی از سازها کلیفون هر سیم با سیم دیگر متفاوت است، بنابراین در هنگام خرید بایستی توجه بسیار زیادی داشته باشید.
- کلیفون های روشن تر دارای سفتی بیشتر و چسبندگی کمتر هستند. (دلیل این موضوع نقطه ذوب بالایی است که ترکیبات آن دارند) این کلیفون ها را در مناطقی با آب و هوای گرمسیری مورد استفاده قرار می دهند.
- کلیفون هایی که دارای رنگی تیره تر هستند، دمای ذوب پایینی داشته و در آب و هوای خشک و فصل های سرد سال به کار می روند. همچنین این سازها برای سیم هایی که صدای بم تری داشته و ضخیم تر هستند نیز مناسب است. (مانند کنترباس و ویولن)
نحوه استفاده درست از کلیفون چیست؟
- برای اینکه ساز شما صدای مناسبی را ایجاد کند، لازم است با نحوه استفاده درست از آن آگاه باشید، بدین صورت که هنگام استفاده موهای آرشه خود را نه خیلی شل کنید و نه خیلی سفت؛ زیرا در حالتی که موها خیلی سفت تنظیم شوند، کلیفون بدون تاثیر خواهد شد. اگر برای اولین بار از این شی خاص استفاده می کنید، بایستی به میزان کمی سطح خارجی را خراش دهید، این کار توسط قسمت پایینی آرشه و کلید انجام می شود.
- با خراش دادن سطح کلیفون، قسمت رویی آن حالت پودری پیدا کرده و به صورت راحت تری روی موهای آرشه می نشیند. (انجام این کار الزامی نیست ولی برای راحتی شما پیشنهاد می شود که حتما این کار را انجام دهید)
- مدت زمانی که لازم است کلیفون را روی آرشه بکشید، نباید خیلی کم و یا خیلی زیاد باشد؛ زیرا کم بودن باعث ایجاد صدای نازک و تیز، زیاد انجام دادن باعث ایجاد صدای ناهنجار و ضمخت می شود.
- بعد از اینکه ساز را نواختید توجه داشته باشید که قسمت های سفید شده توسط کلیفون را تمیز کنید؛ زیرا این مواد درصورتی که روی ساز بمانند، سفت شده و در نتیجه به آن می چسبند. برای از بین بردن آن نیز بایستی از رگلاژ استفاده کنید.
انواع کلیفون چیست
شاید برایتان سوال باشد که انواع کلیفون چه ویژگی هایی دارند و چگونه می توان بهترین نوع آن را تهیه کنید، در ادامه انواع آن را به صورت کاملی توضیح داده ایم تا گزینه مد نظر خود را به راحتی انتخاب کنید.
کلیفون جعبه ای
این کلیوفن ها در قوطی های قالبی و جعبه مانندی ارائه می شوند و رنگ روشن و زرد دارند؛ اگر به دنبال ارزان ترین و مقرون به صرفه ترین کلیفون هستید، بایستی نوع جعبه ای را انتخاب نمایید.
کلیفون تیره
همان طور که در قسمت بالا گفته شد، میزان تیرگی این شی با میزان نرمی آن رابطه مسقیم دارد و کلیفون های تیره باعث ایجاد چسبندگی بیشتری می شوند و در نتیجه برای سازهایی که صدای بمی تولید می کنند، انتخاب مناسب تری هستند. همچنین بد نیست بدانید که این کلیوفن ها شکنندگی بیشتری ایجاد کرده و میزان پودر تولید شده آن نیز بیشتر است.
کلیفون روشن
این کلیفون های سخت را لازم است مدت زمان بیشتری استفاده کرد؛ زیرا پودر کمی تولید کرده و چسبندگی لازم را ندارد.
کلیفون ضد حساسیت
برخی از افراد به کلیفون های عادی حساسیت دارند، از این رو لازم است این افراد از کلیفون های ضد حساسیت که حالت پودری ندارند، استفاده کنند.
کلیفون های طلای، سرنی، مسی و نقره ای
شاید برایتان سوال باشد که برای ساز شما رنگ مناسب کلیفون چیست؛ از این رو ما تمام رنگ ها را بررسی کرده ایم تا گزینه بهتری را انتخاب کنید. کلیفون های نقره ای و طلایی گزینه مناسبی برای تمام سازها و افراد هستند و قیمت به نسبت بالاتری داشته و فقط افراد حرفه ای از آن استفاده می کنند. کلیوفن های مسی و سربی نیز با ایجاد صدای زیبا و گرم گزینه های معقولانه تری برای افراد مبتدی هستند.
زمان استفاده از کلیفون
برای اینکه بتوانید زمان مناسب استفاده از کلیفون را به صورت درستی بیان کنیم، لازم است موارد مختلفی را بررسی کنیم؛ برای مثال میزان تمرین شما در طول روز، سیم های ساز شما، آب و هوایی که ساز در آن قرار دارد، دمای هوا، جنس موهای آرشه و…
اما در حالت کلی بعد از هر 4 یا 5 بار ساز زدن بهتر است از این شی مهم استفاده شود.
جمع بندی
افرادی که شروع به آموختن سازهای زهی می کنند، با واژه هایی مختلف مانند کلیفون آشنا می شوند، برای پاسخ به سوال کلیفون چیست و چه کارایی دارد می توان گفت که این شی به عنوان یک وسیله جانبی برای نوازندگی سازهایی مانند کمانچه، ویولن و ویولن سل است که بدون آن نوازنده نمی تواند صدای مناسبی را ایجاد کند. درواقع اگر ساز شما به میزان کافی کلیفون نداشته باشد به هیچ عنوان نمی تواند صدای مناسبی را تولید کند و این صدا بسیار آرام خواهد بود.
حال شما برای یادگیری سازهای مورد علاقه خود می توانید آموزشگاه آوای هیوا را انتخاب کنید و در محیطی آرامش بخش به همراه اساتیدی مجرب در دل موسیقی غرق شوید و لحظات نابی را به ثبت برسانید.