یکی از سازهایی که به دلیل شکل ظاهری خود، به عنوان خاص ترین و منحصربه فردترین سازها شناخته می شود و طرفداران بسیار زیادی دارد، ساز موسیقی چنگ است، این ساختار منحصربه فرد می تواند صدایی بسیار خاص و دل نشینی را ایجاد کند که هیچ سازی نمی تواند مشابه آن را تولید نماید؛ از این رو ساز چنگ به یکی از محبوب ترین سازهای موجود در دنیا شناخته می شود. برای آشنایی با این ساز و اجزای مختلف آن، بهتر است ما را در ادامه همراهی کنید.
معرفی چنگ
این ساز در زبان های مختلف با نام های متعددی شناخته می شود، به عنوان مثال در زبان انگلیسی هارپ Harp، زبان آلمانی Harfe، زبان اسپانیایی و ایتالیایی Arpa و زبان فرانسوی Harpe نامیده می شود. شکل ظاهری این ساز محبوب مثلثی بوده و جنس آن از چوب های مختلفی مانند گردو و افرا است، بد نیست بدانید که ساز زهی در اندازه ها و ابعاد مختلفی ساخته می شود و می تواند تعداد سیم های متفاوتی بین 19 تا 47 داشته باشد.
این ساز رشته ای توسط انگشت نواخته می شود، تکنیکی که برای نواختن آن در کل جهان به کار می رود، توسط 8 انگشت بوده در حالی که نواختن آن در کشور ایران با استفاده از 10 انگشت می باشد. ساز چنگ که گونه ای ساز زهی باستانی است، همانند ساز بربت و یا عود از محبوب ترین و مشهورترین سازهای باستانی به حساب می آید.
تاریخچه ساز موسیقی چنگ
با توجه به شکل ظاهری این ساز، می توانید به راحتی حدس بزنید که پیدایش آن به زمان پیدایش کمان برمی گردد، در آن زمان که تیراندازی صورت می گرفت، زه مرتعش شده و صدایی از آن به گوش می رسید، چنگ هایی که در ابتدا ساخته شده بودند، شبیه به نی و چوب بوده و زهی در میان آن کشیده می شد. در حالت کلی این ساز با سابقه طولانی خود، یکی از قدیمی ترین سازها به حساب می آید که در قدیم شکلی بسیار بزرگ داشته و آثاری از این ساز در مقبره های سلطنتی دیده می شوند.
سازی مناسب برای مراسم‌های مذهبی
با توجه به نقاشی ها و آثاری که از گذشته برجای مانده است، ساز چنگ را در معابد و مراسم های مذهبی به کار می بردند که این امر نشان دهنده پیشینه طولانی ساز است. نقش های برجسته ای که در طاق بستان به چشم می خورد، نشان دهنده نوازندگان چنگ بوده که برای شاه ساسانی چنگ می نواختند. در واقع ساز موسیقی چنگ یکی از محبوب ترین سازها بوده و در دوره های مختلف وجود داشته است، بد نیست بدانید که با مرور زمان بر تعداد سیم ها افزوده شده است تا به شکل امروزی درآید.
آشنایی با ساختمان ساز هارپ
این ساز به شکل یک قاب مثلثی شکل در ضلع عقبی می باشد که به عنوان تقویت کننده صدای ساز عمل کرده و ضلع بالایی آن خطی منحنی بوده و سیم ها روی آن ثابت شده اند، ضلع جلویی نیز به عنوان نگهدارنده دو ضلع دیگر و ستونی استوار به شمار می آید و ساختمان این ساز محبوب را تشکیل می دهند. سیم هایی که صدای بم ایجاد می کنند، جنسی فولادی دارند و هر سیم باعث ایجاد یک صوت موسیقی می شود. هفت عدد سیم پی درپی در این ساز رنگ های متفاوتی دارند و در هفت سیم بعدی نیز رنگ آمیزی قبلی تکرار می شود. کوک کردن ساز به این صورت است که به فواصل دیاتونیک کوک شده و صدای دلخواه را ایجاد می کنند. این سیم ها (هفت سیم) در حالت طبیعی خود نت های دو بمل، ر بمل، می بمل، فا بمل، سل بمل، لا بمل و سی بمل را ایجاد می کند و به این صورت تمام ر بمل ها به صورت همرنگ و تمام دو بمل ها نیز به یک رنگ ساخته شده اند.
در قسمت تحتانی جعبه تقویت کننده یعنی همان ضلع نزدیک به نوازنده در قسمت جلو پای راست 4 و در قسمت جلوی پای چپ 3 پدال وجود دارد که بدین صورت با فشار اول این پدال ها و لغزیدن آن به سمت شکاف اول، صدای همه سیم هایی که هم نام هستند، نیم پرده کروماتیک بالا رفته و با فشار دوم پدال، نت مربوطه باز نیم پرده کروماتیک بالا می رود (در حالت اول دو بمل تبدیل به دو و در حالت دوم دو تبدیل به دو دیز می شود)
انواع ساز موسیقی چنگ
در حالت کلی چنگ ها به 4 دسته تقسیم می‌شوند که عبارتنداز؛ چنگ ارکستری، چنگ باستانی، چنگ تزیینی و چنگ سنتی و همچنین از نظر شکل ظاهری و فرم دارای انواع گوناگونی است که در زیر آن ها را آورده ایم:
- چنگ ون
- چنگ ون کنار ساسانی
- چنگ منحنی
- چنگ زاویه‌دار
- چنگ کندوگ
- چنگ لیر
تکنیک‌های مهم ساز هارپ
بد نیست بدانید که تکنیک ثابتی برای نوازندگان ساز هارپ وجود ندارد و در مرحله اول لازم است در شروع کار دستانتان در وسط سیم قرار داشته باشد. همچنین لازم است دستان شما باید به اصطلاح شل باشد؛ زیرا کشش بیش از حد می تواند باعث ایجاد آسیب جدی به دست و یا مچ دست شود.
در حالت کلی برای یادگیری این ساز بایستی از یک مربی کمک بگیرید و به تنهایی نمی توانید آن را بیاموزید.
داشتن یک مربی می تواند در طول فرآیند یادگیری بسیار مفید باشد و ایرادات شما در حین نوازندگی رفع شود. موسسه آموزشی آوای هیوا با اساتیدی مجرب و حرفه ای در تلاش است تا شما در محیطی امن و با آرامشی کامل دوران یادگیری را به بهترین شکل ممکن سپری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه برگزاری کلاس ها، با کارشناسان مجموعه در تماس باشید.
نوازندگی ساز موسیقی چنگ در چه حد سخت است؟
نوازندگی این ساز شباهت بسیار زیادی به پیانو دارد و از جهاتی آسان تر و از برخی جهات نیز سخت تر می باشد، اما اکثر افرادی که اقدام به یادگیری این ساز می کنند، یادگیری را نسبت به سازهایی مانند ویولن و گیتار ساده تر می دانند. بد نیست بدانید که با یادگیری این ساز می توانید در عرض 5 دقیقه صدایی بسیار دل نشین و آرامش بخش ایجاد کنید، از این رو تمرین کردن آن بسیار جذاب و دلچسب خواهد بود.
تفاوت بین چنگ های سلتیک و چنگ های بزرگ موجود در ارکستر چیست؟
چنگ هایی که در ارکستر وجود دارند، چنگ پدالی بوده و توسط پا نواخته می شود، با استفاده از این پدال ها نوازنده می تواند امکان تغییر کلید را فراهم سازد. بهتر است بدانید که چنگ پدالی دارای 7 پدال بوده و هر کدام نت متفاوتی را ایجاد می کند.
چنگ سلتیک برخلاف چنگ پدالی، هیچ گونه پدالی ندارد و برای تغییر کلیدها از بازوهایی استفاده می کنند که این بازوها کنترل سیم از چنگ را بر عهده می گیرند.
مدل مناسب ساز موسیقی چنگ برای مبتدی کدام است؟
باید بدانید که ساز خاصی برای افراد مبتدی وجود ندارد، اما نکته قابل توجه این است که نوازنده مبتدی نمی تواند از چنگی که روی پا قرار می گیرد، استفاده کند و تعادل نگهداری آن می تواند سخت باشد و نوازنده نتواند تکنیک های لازم را به کار ببرد. توجه داشته باشید که در ابتدا هزینه زیاد برای ساز می تواند اشتباه باشد، از این رو گزینه مناسب و مقرون به صرفه ای را در شروع یادگیری تهیه کنید. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ساز موسیقی چنگ، با کارشناسان مجموعه و استادان موسسه تماس بگیرید.