احتمالاً تاکنون بارها واژه‌های پیانو ارگ و کیبورد به گوشتان رسیده است. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که هر واژه بیانگر یک ساز هستند اما این تصور کاملاً غلط است. اگر می‌خواهید با تفاوت‌های بین این سه ساز به طور کامل آشنا شوید، با ما در این مقاله همراه باشید.
تفاوت بین پیانو، ارگ و کیبورد
تفاوت اصلی بین این سه ساز در نحوه تولید صدا می‌باشد. به عبارت دیگر، سازوکار هریک از آن‌ها در تبدیل هر نت به صدا کاملاً متفاوت است. اگر بخواهیم این تفاوت را به طور خلاصه توضیح دهیم، باید بگوییم که صدا در ارگ از طریق فشار دادن کلید و جریان یافتن فشار هوا در لوله‌های آن ایجاد می‌شود. این در حالی است که در ساز پیانو با فشار دادن هر یک از کلیدها، چکشی نرم به سیم‌ها برخورد می‌کند و صدای موردنظر را تولید می‌نماید.
از سوی دیگر، کیبورد یک ساز الکترونیکی است که صداها و ملودی‌ها از قبل در آن ذخیره شده‌اند. با فشار دادن کلیدها و برق، این صداها از طریق اسپیکر پخش می‌شوند. لازم به ذکر است که کیبوردهای پیشرفته امروزی می‌توانند صداهای بسیار زیادی را شبیه‌سازی بکنند.
از دیگر تفاوت‌های موجود بین پیانو و ارگ می‌توان به نوع کلاویه‌های آن اشاره کرد. کلاویه‌های پیانو د مقایسه با کلاویه‌های ارگ بسیار سفت‌تر هستند. به همین دلیل است که اگر هنرجویی قصد نواختن پیانو را دارد، باید از همان ابتدا با این ساز تمرین کند تا عضلات دستانش قوی شوند و به کلاویه‌های پیانو عادت کند.
اکنون که با تفاوت اصلی بین این سه ساز به طور کامل آشنا شده‌اید، به معرفی کامل هر یک از آن‌ها می‌‌‍‍‍‍ً‌پردازیم.
ساز پیانو
ساز پیانو یکی از مشهورترین سازهای صفحه کلیددار با قدمت طولانی است. محققان معتقدند که قدمت این ساز به 300 سال پیش برمی‌گردد. گفته می‌شود که سازوکار این ساز بسیار شبیه به چنگ بوده است زیرا از یک چکش نرم برای ضربه زدن به سیم‌ها استفاده می‌شود. با این وجود، پیانو طی این سال‌ها بسیار تکامل پیدا کرده است.
صدای جادویی این ساز به واسطه برخورد چکش نرم با سیم‌های فلزی در یک جعبه چوبی ایجاد می‌شود. با فشار دادن هر یک از کلیدهای پیانو که به آن‌ها کلاویه گفته می‌شود، چکش‌ها شروع به حرکت می‌کنند. سیم‌های فلزی این ساز هر یک با طول و قطر و شکل (مقدار کشش) متفاوتی ساخته شده‌اند تا بتوانند صدای هر نت را ایجاد کنند. این سیم‌های فلزی به صفحه صدا متصل می‌شوند که یک تقویت‌کننده صدا محسوب می‌شود.
صدای ایجاد شده از طریق فشار دادن کلاویه‌های پیانو در اثر لرزش سیم‌ها به وجود می‌آید و به همین دلیل است که برای مدت زمان کوتاهی (تا پایان لرزش سیم‌ها) باقی می‌ماند. اگر بخواهید دوباره آن صدا را ایجاد کنید، باید کلید موردنظر را مجدداً فشار دهید.
پیانو را می‌توان سازی با بالاترین دامنه صوتی در نظر گرفت چراکه از 8 اکتاو تشکیل شده است و می‌تواند فرکانس‌هایی از 27 تا 4186 هرتز را تولید کند. این در حالی است که ساز ویولن تنها از 5 اکتاو تشکیل شده است و در نتیجه، خواننده‌ها تنها می‌توانند نهایت تا 3 اکتاو بخوانند.
لازم به ذکر است که نوع دیگری از پیانو نیز وجود دارد که بسیار شبیه به کیبورد است و به آن، پیانو دیجیتال گفته می‌شود. تفاوت اصلی پیانو دیجیتال با کیبورد در وزن کلاویه‌هاست. وزن کلاویه‌های کیبورد بسیار سبک است.
ساز ارگ
ارگ نوعی ساز بادی بسیار قدیمی است که نت‌های آن روی صفحه کلید قرار گرفته است. ساز ارگ از قدیمی‌ترین سازهای اروپایی است که بیشتر در کلیساها و موسیقی مذهبی کاربرد داشته است. محققان معتقدند که قدمت ارگ به 200 سال پیش برمی‌گردد. گفته می‌شود که در زبان فارسی یا عربی به این ساز ارغنون گفته می‌شود. این ساز دارای بیشترین دامنه صوتی است و با وجود داشتن صفحه کلیدی شبیه به پیانو، صدای کاملاً متفاوتی را تولید می‌کند.
صفحه کلید ارگ توسط دست یا پا فشار داده می‌شود و در نتیجه، هوا درون این ساز به جریان می‌افتد. به عبارت دیگر، نت‌ها بدون هیچ ضربه فیزیکی به صدا تبدیل می‌شوند. به همین دلیل است که صدای یک نت برای مدت زمان طولانی باقی می‌ماند و نیازی به اجرای مجدد آن نت نیست. صدای ارگ بسیار متغیر است به طوری که گاهی‌اوقات صدای نی یا شیپور می‌دهد و گاهی‌اوقات، صدای سازهای بادی مختلف.
لازم به ذکر است که آکوردگیری در ساز پیانو توسط نوازنده انجام می‌شود ولی در ارگ بر عهده خود دستگاه است. به همین دلیل است که می‌توان تمام دستگاه‌های موسیقی (کلاسیک و سنتی ایرانی) را با پیانو به راحتی اجرا کرد.
ساز کیبورد
منظور از کیبورد در بسیاری از سازهای کلاویه‌ای، شستی‌هایی است که به ترتیب در کنار هم قرار می‌گیرند و با فشار دادن هر یک از آن‌ها، صداهایی با فرکانس‌های مختلف تولید می‌شوند. بسیاری از افراد به کیبورد، ارگ یا پیانو دیجیتال نیز می‌گویند که کاملاً غلط است. کیبورد یک ساز الکترونیکی صفحه کلیددار مدرن و معاصر محسوب می‌شود!
کیبورد به کمک نیروی الکتریکی، طیف وسیعی از صداها را تولید می‌کند. به عبارت دیگر، با فشار دادن هر یک از کلیدها، نت به صورت دیجیتال درمی‌آید و برای مدت زمان نامحدودی باقی می‌مانند. در نتیجه، دیگر نیازی به فشار دادن مجدد کلید برای تولید یک نت مشخص نیست.
از دیگر تفاوت‌های کیبورد با سازهای پیانو و ارگ می‌توان به قابل حمل بودن، عدم نیاز به کوک کردن و تولید در اندازه‌های مختلف اشاره کرد. کیبوردها ازجمله سازهای بسیار سبک به شمار می‌روند که به کمک آن‌ها می توان ریتم‌ها و صداهای مختلفی را به صورت خودکار اجرا کرد. از سوی دیگر، از کیبوردها برای تولید صدای سازهای دیگری ازقبیل پرکاشن، سازهای بادی و حتی سازهای زهی استفاده می‌شود. به همین دلیل است که این ساز بیشتر در مجالس و کنسرت‌ها کاربرد دارد.
طراحی کیبوردهای جدید به گونه‌ای است که صدای تولید شده توسط آن‌ها شبیه به پیانوست. البته، این صدا چندان طبیعی نیست و شنوندگان حرفه‌ای به راحتی متوجه تفاوت آن با صدای اصلی پیانو می‌شوند.
سخن پایانی
در این مقاله، به بررسی تفاوت میان سه ساز پیانو، ارگ و کیبورد پرداختیم. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که هر سه یک نوع ساز هستند اما اینطور نیست! هر یک از این سازها دارای سازوکار کاملاً متفاوتی برای تولید صدا هستند. از سوی دیگر، دامنه صوتی آن‌ها نیز با یکدیگر تفاوت دارد. به همین دلیل است که کاربرد سازهای پیانو، ارگ و کیبورد با هم تفاوت دارند.