معرفی ویولنسل
برای معرفی ویولنسل باید گفت که یک ساز چهار سیم است و دومین ساز بزرگ و پایهترین ساز در میان تمام سازهای زهی غربی محسوب میشود. سیمهای ویولنسل به گونه ای طراحی شده اند که به صورت آرشه ای باشند و گهگاهی کنده شوند تا هر یک از سیمها بتوانند تا یک پنجم کوک شوند. ویولنسل اغلب به عنوان یک ساز انفرادی و همچنین در گروههای موسیقی مانند کوارتتهای زهی یا ارکستر استفاده میشود. صدای منحصر به فرد ویولنسل همچنین در موسیقی راک و عامه پسند ظاهر میشود و شنوندگان را با صداهای گرم و زنده و غنی خود که شبیه به دامنه صدای انسان است خوشحال کند. این ساز تکنوازی و ارکستری که بسیار پرطرفدار است، از طریق یک سری تغییرات فرهنگی و نیازهای علمی، به مرور زمان، به یکی از اصلیترین سازهای موسیقی غربی تبدیل شده است.
صدای این ساز امروزه به راحتی برای گوش همگان قابل تشخیص میباشد. تاریخچه این ساز محبوب برای بسیاری از مردم راز است؛ چه یک نوازنده ویولنسل باشید، چه تازه شروع به یادگیری کرده باشید، یا حتی صرفاً یک علاقهمند به تاریخ موسیقی باشید که از دانستن حقایق جالب لذت میبرد، تکامل ویولنسل داستانی قابل توجه است. در واقع، توسعه تاریخی آن نمونهای عالی از این است که چگونه روح انسانی با غلبه بر موانع و ابداع راه حلها، برای ایجاد بینش هنری تلاش میکند. بنابراین موسیقیای خلق میشود که هم از روح سرچشمه میگیرد و هم با آن صحبت میکند.
تاریخچه مختصری برای معرفی ویولنسل
تمدنهای باستانی که قبل از میلاد وجود داشتهاند از سازهای زهی مانند چنگ و تار برای ساخت موسیقی، تولید ملودی و همراهی شعر استفاده میکردند. تاریخچه ویولنسل از اینجا شروع میشود و به تدریج یک آرشه نیز به آن اضافه شد. نقاشیهای قرن سیزدهم اشکال اولیه ویولن را به تصویر میکشد که به گفته کارشناسان از ربک و لیره بیزانسی-یونانی شکل گرفته است. این سازهای اولیه در نهایت با روشهای مورد استفاده برای نواختن آنها مشخص شدند که شامل ویولا د براکیو (به معنای بازو) و ویولا د گامبا (به معنای پا) هستند، اگرچه د گامبا در ابتدا ساز ترجیحی و نسبتاً اشرافی بود، اعضای خانواده ویولن که امروزه میشناسیم همگی از طرح د براکیو پدید آمدند.
به گفته کتابخانه سمفونیک وین، تا نیمه اول قرن شانزدهم (بین سالهای 1520 و 1550) سازندگان مشهور ویولن شروع به ساختن چیزی کردند که بعدها به ویولنسل مدرن تبدیل شد. در تاریخچه ویولنسل، نوازندگان آندریا آماتی (1581-1632)، گاسپارو داسالو (1549-1609)، پائولو ماگینی (1581-1632) اولین طرح های ویولن باس را که “ویولون” نامیده میشدند، معرفی نمودند. سازهای اولیه بسیار بزرگتر از آنچه امروزه به رسمیت شناخته میشوند، ساخته شده بودند. که عمدتاً به دلیل این واقعیت است که دستیابی به گامهای پایینتر دشوار بود مگر اینکه خود ساز بزرگتر باشد. تا آن زمان، همنوازی‌های آوازی و ذائقه‌های فرهنگی، صدای بسیار بالا را ترجیح می‌دادند، اما با تغییر نیاز، لازم بود سازهایی تولید شوند که تنوع بیشتری ایجاد کنند، به‌ویژه صداهایی با رجیستر پایینتر. در این زمان بود که معرفی ویولنسل توسط ابداع کنندههای آن، موسیقی آن زمان را متحول نمود.
به گفته کتابخانه سمفونیک وین، تا نیمه اول قرن شانزدهم (بین سالهای 1520 و 1550) سازندگان مشهور ویولن شروع به ساختن چیزی کردند که بعدها به ویولن سل مدرن تبدیل شد.
در تاریخچه و برای معرفی ویولنسل، نوازندگان آندریا آماتی (1581-1632)، گاسپارو داسالو (1549-1609)، پائولو ماگینی (1581-1632) اولین طرح های ویولن باس را که “ویولون” نامیده می شوند، معرفی میکنند. سازها بسیار بزرگتر از آنچه امروزه به رسمیت شناخته میشوند، عمدتاً به دلیل این واقعیت است که دستیابی به گامهای پایینتر دشوار بود مگر اینکه خود ساز بزرگتر باشد. تا آن زمان، همنوازی‌های آوازی و ذائقه‌های فرهنگی، صدای بسیار بالا را ترجیح می‌دادند، اما با تغییر ترجیحات، لازم بود سازهایی تولید شوند که تنوع بیشتری ایجاد کنند، به‌ویژه صداهای رجیستر پایینتر.
تثبیت طراحی ویولن سل
در راستای معرفی ویولنسل قبل از قرن هجدهم، سازهایی که دارای کوک‌های F2، C3، G3 و D4 نواخته میشدند یا یک ساز باس بزرگ (به طول تقریبی 2/8 اینچ) بودند یا یک نوع کوچکتر که حدود 2 ½ اینچ کوتاه‌تر. این امر به دلیل اختراع سیمهای زخمی فلزی در سال 1659 امکان پذیر شد. با این حال، از 1700-1710، اشتیاق برای کاهش اندازه ساز فراگیر شد.
در این زمان، آنتونیو استرادیواری (1644-1737) بود که اندازه ویولنسل را که امروزه میشناسیم، توسعه داد. پس از سال 1710، او شروع به ساخت ویولنسل‌هایی کرد که بین دو اندازه اصلی اندازه‌گیری می‌شد، و سازندگان موسیقی در سراسر اروپا از او الگو گرفتند (بسیاری از ویولن سل‌های اصلی او هنوز هم نواخته میشوند). این استانداردسازی بود که به تسهیل ظهور نوازندگان خوش اخلاق، مانند آهنگساز و نوازنده ویولنسل، لوئیجی بوچرینی کمک کرد. او که پیشگام موسیقی بود و به جای استفاده از ویولنسل برای تکنیک‌های باس، بیشتر ترمولو، هارمونیک و ملودی‌های پیشرفته‌تری را روی ساز وارد کرد که نشان می‌داد ویولنسل جایگاهی برابر با سازهای تکنوازی مشابه دارد.
تغییرات فرهنگی بیشتر (از جمله انقلاب فرانسه) باعث تغییر بیشتر صدای ویولنسل شد. در حدود اوایل قرن، تمرکز از صداهای ظریف ایجاد شده برای همتایان انحصاری، به مخاطبان بزرگتر تغییرکرد. تغییراتی که برای بهبود حجم، شفافیت و پاسخ‌دهی ایجاد شد و از یک تن صدای ظریف با رنگ‌های شگفت‌انگیز به درخشندگی بیشتر تبدیل شد. برخی از تغییرات شامل بالا بردن پل برای افزایش فشار و حجم سیم بود، اما گردن و صفحه انگشت نیز کشیده شدند و گردن برای وضوح و پاسخ بهتر در یک زاویه قرار گرفت.
معرفی ساز ویولنسل
ساز ویولنسل بزرگتر از ویولن و ویولا (ویولن آلتو) است. این ساز در حین اجرا بین پاهای نوازنده قرار میگیرد و از طرفی توسط میلهای که در انتهای آن تعبیه شده روی زمین تکیه میشود. این ساز از خانواده سازهای زهی-آرشهای است. این ساز به صورت انفرادی و گروهی اعم از ارکستر مجلسی و ارکستر سمفونیک قابل اجرا است. این ساز به صورت استاندارد در ارکسترها عضوی ثابت است که در قسمت باس تارها قرار میگیرد. همچنین در اکثر گروههای دیگر نیز وجود دارد. کنسرتوها و سوناتهای زیادی برای معرفی ویولنسل نوشته شده است. صدای این ساز از نظر زیبایی و گرما شایستگی زیادی دارد به خصوص در تکنوازی میتواند نقش خود را به خوبی ایفا کند.
بهترین نوازندههای ویولنسل
- پیر فورنیه
فورنیه به دلیل صدای اصلی هارمونیاش در حلقه نوازندگان به «اشراف ساز ویولن سل» معروف بود. البته این به معنای سنتی یا رسمی بودن سبک او نبود؛ در واقع سهولت ظاهری او باعث شد تا در دنیای موسیقی بیش از پیش تاثیرگذار باشد. این نوازنده فرانسوی در سالهای آخر عمر خود، استاد جولیان لوید وبر موسیقیدان انگلیسی نیز بود.
- لوئیجی بوچرینی
بوچرینی بیشتر به خاطر پنج آهنگ زهیاش شناخته میشود.
- آدرین فرانسوا سروت
این نوازنده بزرگ بلژیکی یکی از تأثیرگذارترین نوازندگان ویولن سل در قرن نوزدهم بود. او یکی از بنیانگذاران مدارس نوین ویولنسل پاریس و مادرید است و آهنگساز برجستهای به شمار میرود.
سخن پایانی
بدون شک، ویولنسل از طیف وسیعی از علاقه مندان برخوردار است. در سالهای اخیر، این ساز شروع به نفوذ در تعدادی از ژانرهای موسیقی کرده و حتی سبک خاص خود را به دست آورده است. Cello rock ، زیرشاخه‌ای از موسیقی راک است که بر صداهای گوتیک تأکید دارد. ویولنسل با تاریخ غنی و صداهای کاملاً شگفت انگیزش، ساز جذابی به شمار میآید. تطبیقپذیری و زیبایی آن تضمین میکند که هنرمندان همچنان به کشف روشهای جدید برای اجرای این ساز ادامه میدهند و دوستداران موسیقی را برای قرنهای آینده خوشحال میکند. حتی در ویولنسل های قدیمی و بزرگ، سیم ارتعاشی حدود 2 سانتی متر کوتاه تر از سیمهای سازهای کوچکتر امروزی بود؛ زیرا دسته همانطور که در بالا ذکر شد، درازتر بود. از آن زمان تاکنون هیچ تغییر دیگری در این ابعاد روی ساختار این ساز ایجاد نشده است.