قبل از شروع یادگیری هر سازی، مجموعه ای از سوالات در ذهن هنرجویان موسیقی نقش می بندد. ما قبلا در مقاله آموزش تار و سه تار – سوالات متداول از زبان استاد میثم ملکی به بررسی و پاسخدهی سوالات رایج هنرجویان موسیقی پرداختیم. در این مقاله نیز با بررسی دقیق به چرایی یادگیری موسیقی با سه تار خواهیم پرداخت.
سه تار چیست؟ آشنایی با ساز سه تار
ساز سه تار از دسته سازهای زهی زخمه‌ای (مضرابی) می باشد و امروزه در مقایسه، نزدیک‌ترین ساز به تار است. به همین دلیل معمولا نوازندگان تار با نحوه نواختن سه تار هم آشنا هستند. مواد اصلی ساخت این ساز چوب، فلز، زه و یا نخ‌های نایلونی است و این ساز از قدیم تا به امروز تغییرات چشم‌گیری داشته است.
نوازندگان برای نواختن سه تار مانند بسیاری از سازهای زهی زخمه ای، ساز را در حالت نشسته، بصورت افقی روی پای خود گذاشته و با یک دست پرده گیری و با دست
دیگر اقدام به وارد کردن زخمه به سیم ها می کنند. از نظر تاریخی استفاده از این ساز به دوران صفویه برمی‌گردد که تصاویر آن در دیوارنگاری‌ها و نگارگری‌های صفوی و قاجار دیده می‌شود.
ساختار سه تار
در ادامه با بررسی انواع قسمت های ساز سه تار به تشریح ساختار این ساز می پردازیم.
کاسه
کاسه سه تار گلابی شکل و ساخته شده از چوب توت یا گردو است. کاسه را گاهی یک تکه و گاهی از ترک‌های متصل شده به‌هم می‌سازند و برای زیبایی با صدف یا استخوان تزیین می‌کنند. صفحه ساز نیز روی کاسه قرار می‌گیرد و عمل طنین و پرورش صدا داخل آن صورت می‌گیرد.
سیم گیر سه تار
قطعه‌ای چوبی است که در انتهایی‌ترین قسمت ساز قرار دارد و جنس آن گاهی از چوب و گاهی استخوانی است. سیم‌گیر که در انتهای بدنه کاسه نصب شده وظیفه نگه‌داری گره انتهایی سیم‌های ساز را بر عهده دارد.
خرک سه تار
خرک از جنس چوب و به طول تقریبا ۴ سانتی‌متر و ارتفاع تقریبا ۷ میلی‌متر است و روی صفحه ساز قرار می‌گیرد. روی خرک شیارهای کم‌عمقی تراشیده شده که محلی برای عبور سیم‌ها و از هم جدا نگه داشتن آن‌هاست.
دسته ساز
دسته سه تار در ادامه کاسه تعبیه شده است و به صورت لوله‌ای تو پر به قطر تقریبا ۲/۵ سانتی‌متر و طول ۴۵ تا ۵۰ سانتی‌متر است. جنس دسته نیز از چوب است. روی دسته پرده‌ها یا دستان‌ها تعبیه شده است و نوازنده روی آن‌ها انگشت‌گذاری می‌کند. دسته سه تار از یک طرف به کاسه و از طرف دیگر به سرپنجه متصل است. گاهی برای زیبایی ساز طول دسته را با صدف یا استخوان تزیین می‌کنند.
سرپنجه و گوشی
سرپنجه در ابتدای طول دسته قرار دارد و از جنس چوب است. ۴ گوشی ساز در طرفین آن تعبیه شده است. گوشی‌ها نیز در بالاترین قسمت ساز و روی سرپنجه تعبیه شده‌اند. جنس آن‌ها نیز از چوب است و تعداد آن به تعداد سیم‌های ساز، ۴ عدد است. سیم‌های ساز به دور گوشی‌ها پیچیده می‌شوند و با شل و سفت کردن سیم‌ها می‌توان آن‌ها را کوک کرد.
شیطانک
قطعه‌ای چوبی و باریک و کوچک است که بین دسته ساز و سرپنجه قرار دارد. روی شیطانک شیارهایی ایجاد شده است و سیم‌ها هریک از درون این شیارها به سمت گوشی‌ها هدایت می‌شوند.
دستان‌ها یا پرده
دستان‌بندی ساز سه تار درست مثل ساز تار است. جنس آن نیز از قدیم زه و امروز گاهی از نایلون است. تعداد آن از ۲۵ عدد تا ۲۸ عدد است و در گروه‌های چهارتایی و سه‌تایی بسته می‌شود.
تعداد و جنس سیم‌ها
سه تار دارای ۴ سیم با ضخامت‌های مختلف است که سیم چهارم آن یا بم را درویشی به نام مشتاق علی‌شاه به آن اضافه کرده است.
وسعت ساز
وسعت معمول این ساز حدود سه اکتاو است و دقیقا وسعتی شبیه ساز تار دارد.
مضراب سه تار
سه تار را با انگشت سبابه دست راست می‌نوازند. گاهی نیز از ناخن مصنوعی یا مضراب‌هایی از جنس شاخ یا فلز استفاده می‌کنند که در انگشت سبابه قرار می‌گیرند. تمامی تکنیک‌های مضرابی که در ساز تار قابل اجراست مثل ریز، شلال، دراب، تک ریز و… در سه تار نیز قابل اجراست.
من کلاس های سه تار استاد ملکی رو رفتم خیلی عالی بود
آموزشگاه خوبیه. پیشنهاد میکنم ثبت نام کنید. من که راضی ام
اساتید بی نظیر با بهترین متود آموزشی 👏🏻👏🏻
بسیار عالی و جذاب . خیلی رفتار حرفه ای و محیط دوستانه ای هست
بنظر من بهترین آموزشگاه غرب تهران هستش.
مرسی از توضیحات کامل درباره سه تار همراه با تصویر
من و برادرم کلاس میایم گیتار و تنبک واقعا راضی هستیم
عالی من پیش استاد پیرجانی میام خیلی خوب و در حد عالی
درود به همگی : آموزشگاه آوای هیوا محیطی دوستانه با فرهنگی بالا و دارای اساتیدی توانا و سطح بالا است و من در شش رشته ی. نی ، سنتور ، تمبک ، صدا سازی ، تار و خوش نویسی در این آموزشگاه آموزش می بینم 🌻🌻🌻