یادگیری نوازندگی از علایقی است که ذهن بیشتر افراد را حداقل یک بار به خود جلب کرده است.. در میان انواع ساز‌های کلاسیک که وجود دارد، ساز‌هایی چون گیتار، پیانو، ویولن و … از طرفداران بسیاری برخوردار است که در میان آن‌ها نیز، ساز ویولن نسبت به ساز‌های دیگر، دشواری بیشتری برای یادگیری و نوازندگی از جهت حالت نگه داشتن ساز و قرارگیری دست‌ها و شانه دارد. خوشبختانه برای راحت‌‌‌تر کردن کار با این ساز، راه حل‌هایی طراحی شده تا کمی شرایط دشوار آن را کاهش دهد. یکی از این راه کار‌ها، استفاده از بالشتک ویولن (Shoulder Rest) است.
ساز ویولن به گونه‌‌ای طراحی می‌شود که مدل قرار گرفتن آن در بخش‌های فک، گردن و شانه شرایط ناپایداری خواهد داشت که عدم تسلط را به همراه می‌آورد. بالشتک ویولن به شما کمک می‌کند تا به راحتی فاصله میان شانه و بخش زیر ساز را پر کرده و حس ثبات و راحت‌‌‌‌تری را حین کار با ساز به نوازنده انتقال دهد؛ به همین دلیل آن را به عنوان یکی از تجهیزات کمک کننده برای هر نوارنده ویولنی معرفی می‌کنیم. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با این ابزار کاربردی بیشتر آشنا شویم.
آشنایی با بالشتک ویولن
همانطور که گفتیم بالشتک‌های ویولن با هدف ایجاد حس راحتی در حین کار با ساز ویولن طراحی شده‌اند تا از لغزش و عدم ثبات ساز بر روی شانه بکاهند. این ابزار در اندازه‌ها و اشکال مختلفی متناسب با هر ساز و در جنس‌هایی از چوب، پلاستیک، فیبر کربن و آلومینیوم ارائه می‌شوند. با کمک این وسیله شما قادر خواهید بود تا زمان طولانی‌‌‌‌تری را بدون حس خستگی یا حتی آسیب دیدن به نواختن ساز مشغول باشید و بدن خود را در وضعیت درستی از نگه داشتن ساز قرار دهید. قرار گرفتن درست بدن در زمان نگه داشتن ساز به شما کمک می‌کند تا کمتر از حالت کوک خارج شده و لغزش نداشته باشید.
کار و متصل کردن با این ابزار به ویولن نیز بسیار راحت است. شما می‌توانید از طریق گیره‌های موجود در بالشتک آن را به اندازه دلخواه ویولن تنظیم کرده و به پشت ساز وصل کنید و سپس ویولن را بر روی شانه و استخوان ترقوه خود قرار دهید. البته بهتر است بدانید که استفاده از بالشتک ویولن به صورت اجباری نیست و هر شخصی بسته به تمایل و میزان راحتی خود می‌تواند از آن استفاده کند. نوازندگان حرفهای زیادی را می‌توان عنوان کرد که بسته به علاقه تصمیم به استفاده نکردن از بالشتک می‌گیرند.
مدل‌های مختلف بالشتک‌های ویولن کدامند؟
مدل‌های مختلفی از بالشتک‌های ویولن طراحی و تولید می‌شود که هر کدام از آن‌ها را برحسب سلیقه فرد و یا میزان راحتی آن می‌توان انتخاب کرد. مدل‌های بالشتک را به صورت زیر بیان می‌کنند:
- بالشتک گیره‌‌ای که همانطور که از نام آن پیداست به کمک دو گیره بر روی بالشتک به لبه‌های ویولن متصل شده و شما را قادر می‌سازد تا ارتفاع و زاویه آن را به راحتی تنظیم کنید. بالشتک‌های گیره‌‌ای برند‌های kun، wolf، viva، Everest، mach، korfkerrest و resonans از معروف‌‌‌‌ترین‌ها به شمار می‌آیند.
- بالشتک فومی که ساختاری بسیار ساده از جنس فوم یا پارچه نرم دارند که مطابق سلیقه با کمک‌گیری از کش، آن‌ها را به ویولن وصل می‌کنند. شما می‌توانید به جای استفاده از این فوم‌ها پد‌های اسفنجی را نیز به کار بگیرید.
- بالشتک‌های بادی در واقع کوسن‌های بادی هستند که به پشت ساز متصل شده و احساس راحتی را برای نوازنده فراهم می‌سازد. از معروف‌‌‌‌ترین شرکت‌های سازنده این مدل از بالشتک‌ها برند playonair را می‌توان مثال زد.
معایب استفاده از بالشتک ویولن
پیش‌‌‌تر از این مزایای استفاده از بالشتک‌های ویولن را در زمینه راحتی کار با ساز، قرارگیری درست بدن، کوک ماندن در زمان نواختن ساز، عدم آسیب به بدن و خسته نشدن سریع را بیان کردیم. بدیهی است که هر ابزاری در کنار مزایایی که برای ما فراهم می‌کند، یک سری معایب را نیز به همراه خواهد داشت. برخی از معایب در استفاده از بالشتک ویولن به شرح زیر است:
یکی از اصلی‌‌‌‌ترین معایبی که در زمینه استفاده از بالشتک می‌توان به آن اشاره کرد، مربوط به کم شدن رزونانس (طنین) ساز ویولن بوده که به میزان افزایش فاصله میان ویولن و بالشتک صدا ایجاد شده از ساز را خفه‌‌‌تر می‌کند.
از دیگر موارد تهیه بالشتک با اندازه نامناسب با ساز و بدن و یا قرار گرفتن نادرست آن بر روی ساز است. هر کدام از این موارد سبب می‌شود تا در حالت نادرستی از نگه داشتن ساز قرار گیرید و یا سبب آسیب به بدن شود.
با توجه به موارد ذکر شده در بالا، باید در زمان تهیه بالشتک نهایت دقت را داشته باشید از رخ دادن این هر کدام از این‌ها جلوگیری کنید. بالشتک برای هر فردی باید با ساز، شکل یا فرم بدن تعیین شود تا راحت‌‌‌‌ترین حالت را از آن دریافت شود.
چگونه بهترین بالشتک را برای خود انتخاب کنیم؟
در هنگام انتخاب بالشتک مناسب چند اصل مهم را می‌توانید به عنوان الگو خود در نظر بگیرید:
میزان تحرک شما در هنگام نوازندگی:
اگر در حین نواختن ویولن تمایل دارید تا گردن خود را به راحتی تکان دهید، باید از بالشتک‌هایی استفاده کنید که ارتفاع کمتری دارند. از طرفی دیگر اگر جز افرادی هستید که ساز از زیر چانه شما سر می‌خورد، بهترین انتخاب برایتان بالشتک‌هایی با ارتفاع زیاد است تا ثبات بیشتری داشته و دچار انقباض عضلات و گردن درد نشوید.
ارتفاع گردن:
برای افرادی که گردن کوتاه‌‌‌‌تری نسبت به سایرین دارند، قطعا انتخاب بالشتک‌های بلند گزینه مناسبی نخواهد بود. این مسئله به صورت عکس برای افراد با گردن بلند نیز صدق می‌کند.
فرم استخوان ترقوه:
در صورتی که استخوان ترقوه شما حالتی برجسته دارد، بهتر است بالشتک‌هایی را انتخاب کرده که از سطح نرم‌‌‌‌تری برخوردارند و در استفاده دراز مدت از درد و ناراحتی جلوگیری می‌کنند، در غیر این صورت بالشتک‌های معمولی نیز برای شما مناسب است.
جمع‌بندی
در این مطلب با بالشتک ویولن آشنا شدیم. این بالشتک‌ها راحتی بیشتر حین نواختن و عدم لغزش و آسیب را برای شما ایجاد می‌کنند تا کمی از دشواری یادگیری ساز ویولن کم شود و در مدت طولانی، خستگی را برای شما به همراه نداشته باشد. هر فردی بسته به سلیقه و شرایط و فرم بدنی خود باید اقدام به خرید انواع مختلفی از این بالشتک‌ها داشته باشد تا بهترین نتیجه را از آن کسب کند. شما می‌توانید برای راحت‌‌‌تر شدن انتخاب با یک نوازنده حرفهای یا استاد و فروشنده‌‌ای با تجربه مشورت کنید.
سوالات متداول
استفاده از بالشتک‌های ویولن چه مزیتی دارد؟
این بالشتک در پر کردن فاصله میان شانه بخش زیر ساز به شما کمک می‌کند و حس ثبات و راحت‌‌‌‌تری را حین کار با ساز به نوازنده انتقال خواهد داد تا در طولانی مدن از خستگی و یا آسیب جلوگیری شود.
بالشتک‌های ویولن از در چه جنس‌هایی تولید می‌شود؟
این بالشتک را می‌توان به صورت چوبی، پلاستیک، فیبر کربن و آلومینیوم تهیه کرد.
چه مدل‌های از بالشتک ویولن موجود است؟
انواع بالشتک‌ها را می‌توان به صورت گیره ای، فومی با بادی مثال زد.
آیا انتخاب بالشتک برای همه افراد به یک صورت است؟
خیر. هر فردی بسته به فرم بدن، استخوان ترقوه، ارتفاع گردن و حتی میزان تحرک در زمان نواختن ساز باید بالشتک مناسب خود را انتخاب کند.